Evrensel yazarlarından Mesut Kara, ‘Jeyan Mahfi Ayral Tözüm: Yeşilçam yıldızlarına ses veren o ses sustu’ başlıklı yazısında şunları kaleme aldı:
Tanıyanların, birlikte çalışanların “Çok disiplinliydi, incelikli, saygılı ve nazik biriydi” dediği, Jeyan Mahfi Ayral Tözüm tiyatro yaşamıyla ilgili şunları söyler: “Büyük ustalarla oynadığım için kendimi çok mutlu hissediyorum. Arkadaşlarım bilir, oyuna da provaya da en erken ben giderdim. İşimi doğru, dikkatli ve iyi yapmaya çalışırdım. 39 derece ateş ve kısık sesle, zorlanarak oynadığımı anımsarım, oyunu aksatmamak için.”
Tiyatro sahnesinde izleme olanağı bulamadığım Jeyan Hanım’ı Orhan Arıburnu, Sami Ayanoğlu ve Cahide Sonku’nun birlikte yönettikleri Zeki Müren’in ilk, Jeyan Hanım’ın son filmi olan 1953 yapımı “Beklenen Şarkı”da Zeki Müren, Cahide Sonku, Sami Ayanoğlu, Bedia Muvahhit, Talat Artemel, Hadi Hün, Muhip Arcıman, Abdurrahman Palay gibi önemli isimlerin arasında oynadığı Türkan rolünde izlemiştim.
Filmde yer alma sürecini şöyle anlatır Jeyan Hanım: “Cahide Hanım bir gün, ‘Zeki ile filme başlıyoruz. Kızı sen oynar mısın?” diye sordu. Kabul ettim. ‘Beklenen Şarkı’, Zeki’nin ilk, benim son filmim oldu, dediğim gibi, daha önce de film çalışmaları yapmıştım. ‘Allah’ın Cenneti’, ‘Gençlik Günahı’, ‘Efsuncu Baba’, ‘Seven Ne Yapmaz?’ gibi. Evet, sinemaya devam edebilirdim, teklifler geliyordu birbiri peşi sıra ancak bir yanda tiyatro, ayrıca evlenmek üzereydim. Dahası, İstanbul dışı çekimlere bu yüzden gitmem imkansızdı. ‘Beklenen Şarkı’ gerçek anlamda bir hadise olmuştu. Hani, kapılar, çerçeveler kırıldı denir ya. Lale Sinemasının izdihamdan kapıları parçalanmıştı. Gişe rekorları altüst olmuş, film haftalarca gösterimde kalmıştı.”(*)
Seslendirme öylesine önemlidir ki oyuncu için Yılmaz Güney’i Cüneyt Arkın’ı ve birçok jönü seslendiren Abdurrahman Palay’a Yılmaz Güney; “Ben senle varım, sen varsan ben varım” der. Bir başka örnek unutulmaz muhteşem sesi ve üslubuyla, eklediği yeni sözcüklerle Öztürk Serengil’i yeniden yaratan Mücap Ofluoğlu’dur. Mücap Ofluoğlu olmasa Öztürk Serengil olmayabilir, bu kadar sevilmeyebilirdi.
JEYAN MAHFI AYRAL TÖZÜM KİMDİR
Jeyan Mahfi Ayral Tözüm, Türk aktris ve dublaj sanatçısı olarak tanınır. İstanbul’da 6 Ağustos 1928 tarihinde doğan Tözüm’ün adı, babası tarafından, farklı bir ismi olması için Kamûs-ı Türkî’den elde edilen Farsça kökenli “Aslanın kükrerken çıkardığı ses” anlamına gelen “Jeyan” olarak seçilmiştir. Beyoğlu Kız Lisesi mezunu olan sanatçı, kariyerine henüz üç yaşındayken babası Necdet Mahfi Ayral’ın teşvikiyle, Muhsin Ertuğrul tarafından oynatılan Henrik Ibsen’in “Peer Gynt” adlı eserinde başladı.
İstanbul Şehir Tiyatroları’nda uzun yıllar boyunca çeşitli oyunlarda rol alan Tözüm, “Mutlu Günler”, “Çıplakları Giydirmek”, “Kökler”, “Yarısı” ve “Kezban” gibi pek çok yapımda performans sergiledi ve emekliliğine kadar İstanbul Şehir Tiyatroları’nda görev aldı.
Dublaj kariyerine 10 yaşında Mahmut Moralı ve Samiye Hün’ün yönlendirmesiyle başlayan sanatçı, “Mutlu Günler” filminde seslendirme yaparak dikkat çekti. Belgin Doruk, Türkan Şoray, Filiz Akın, Hülya Koçyiğit, Fatma Girik, Müjde Ar, Hale Soygazi, Emel Sayın, Gülden Karaböcek, Gülşen Bubikoğlu, Ahu Tuğba, Serpil Çakmaklı, Hülya Avşar, Harika Avcı ve Semra Sar gibi birçok ünlü aktrisi filmlerde seslendirdi. 1954 yılında eşiyle birlikte sinemadan ayrılan Tözüm, uzun yıllar tiyatro oyunlarına ve dublaj çalışmalarına odaklandı. Ayrıca, 3 yıl süreyle bir radyoda reklam spikerliği de yaptı. Sanat hayatının yanı sıra sinema ve televizyon dizilerinde de rol alan ve oyunculuk kariyerine devam eden Tözüm, bir trafik kazası sonucu vefat eden ses mühendisi Rauf Tözüm’ün (1915-1978) eşiydi. Bu evlilikten İris Tözüm adında bir kızı bulunmaktadır.
Jeyan Mahfi Ayral Tözüm, 29 Ekim 2023’te İstanbul’da bulunan huzurevinde yaşlılığa bağlı nedenlerden dolayı 95 yaşında hayatını kaybetti. Cenazesi, 30 Ekim 2023 Pazartesi günü Zincirlikuyu Camii’nde kılınan cenaze namazının ardından Zincirlikuyu Mezarlığı’na defnedildi.
